Ton Vogel, 19 april 2022
Hoek Hekellaan/Pettelaarseweg, tegen het ronddeel van de stadswallen.afmetingen: monument als geheel 550 x 180 cm; plaquette 120 x 92 cmmateriaal: brons en natuursteen datering: 1938 vervaardigd door: Albert Termote Monument met bronzen plaquette ter herinnering aan de op 13 maart 1933 overleden eerste Bossche vlieger met de beeltenis van Bakker en het opschrift: 'De burgerij dezer stad aan harer luchtvaartpionier Henri Bakker, eerste piloot van het Nederlandse leger'. Aan de voorzijde van het monument links beneden staat vermeld: 'Co Brandes arch'. De bronzen plaquette is rechtsonder gesigneerd: 'A. Termote 1938'. | 44 |
"De burgerij dezer stad aan haren luchtvaartpionier 1911 - Henri Bakker - 1936 eerste piloot van het Nederl. Leger". In 1913 werd in de omgeving van de Pettelaarse Schans in opdracht van het Nederlandse leger door de genie voor de eerste maal een primitief kampement (vliegbasis) ingericht. De Bossche vliegenier Henri Bakker, eerste piloot van het Nederlandse leger, maakte toen met zijn "Condor" met de waarnemend luitenant Visser succesvolle verkenningsvluchten. De burgerij heeft in 1936 ter herinnering aan haar stadsgenoot-vlieger op een rondeel van de walmuur in de Hekellaan, genoemd monument (van Albert Termote) opgericht. | 109 |
Tegenover de Casinotuin zien we aan de andere kant van de Hekellaan het enige rondeel, dat nog de oude verdedigingstoren vinden we een plaquette te herinnering aan de op 13 maart jl. 50 jaar geleden overleden eerste Bossche vlieger, Henri Bakker. Het monument, vervaardigd uit brons en natuursteen, is van de hand van de tot Nederlander genaturaliseerde Belgische beeldhouwer Albert Termote. De plaquette toont de beeltenis van de Bossche luchtvaartpionier met het opschrift: „De burgerij dezer stad aan haren luchtvaartpionier Henri Bakker, eerste piloot van het Nederl. leger”. De jaartallen 1911-1936 geven aan dat de plaquette is aangebracht ter gelegenheid van de 25-jarige herdenking van de militaire manoeuvres in september 1911, waarbij Henri Bakker voor het eerst optrad als piloot van het leger. Na afloop van deze manoeuvres werd hij hiervoor benoemd tot ridder van Oranje Nassau met de zwaarden.
Henri Bakker werd op 15 februari 1878 te 's-Hertogenbosch geboren. Via fiets, motorfiets en auto kwam hij bij het vliegtuig terecht. In die tijd vloog men nog met zeer wankele toestelletjes, die dikwijls weer in elkaar geknutseld waren na een ongelukkig uitgevoerde manoeuvre. Bakker ging vliegles nemen op de Molenheide, aan de weg van Rijen naar Gilze, waar de Eerste Nederlandse Vliegvereeniging zich had gevestigd. Men had slechts de beschikking over één toestel, een Blériot met een drie-cilinder Anzani motor. Bakker werd de tweede piloot, die boven Nederland zijn vliegbrevet haalde.
Henri Bakker maakte op de Bosschenaren de meeste indruk tijdens de 's-Hertogenbossche Vliegweek, gehouden van 25 juni tot en met 2 juli 1911. Nu kon men zijn bekende stadsgenoot zelf aan het werk zien, vliegend mét of zonder wind, hoog of laag, met passagiers of zonder. Die hele week toonde Bakker zijn kunnen onder een daverend enthousiasme van de toeschouwers. De muziek speelde en Bakker werd bedolven onder de bloemen en de kransen en de ene ovatie volgde op de andere. Bakker kreeg een fluwelen dasspeld en na een bijzondere huldiging vond een grote fakkeloptocht plaats.
Later werd het stiller rond deze pionier uit onze luchtvaartgeschiedenis en in 1933 stierf hij aan de gevolgen van een nieraandoening.
Dat hij echter ook nu nog niet helemaal vergeten is moge blijken uit het feit dat Henri Bakker nog op 15 augustus 1981 met een speciale vlucht herdacht is, 70 jaar na zijn demonstraties in 's-Hertogenbosch en de militaire manoeuvres van 1911, waarbij het nut van de militaire luchtvaart zo duidelijk naar voren kwam.
|
InleidingAan de Hekellaan gelegen gedenkteken, vervaardigd in 1938 door architect Co Brandes en beeldhouwer Albert Termote in een stijl die invloeden vertoont van het Expressionisme. De bronzen plaquette werd uitgevoerd door de 'Witmetaalfabriek' te Leiden. Het gedenkteken is opgenomen in het verhoogd gelegen middendeel van een dubbelarmige trap. Deze trap leidt naar een bordes pal bovenop een voormalig rondeel aan de zuidzijde van de vroegere Bossche stadswal, die met de overige rondelen, bastions en voorliggende gracht van rijkswege is beschermd.De Bossche burgerij nam het initiatief voor het gedenkteken ter ere en nagedachtenis van Henri Bakker (1911-1936), de eerste piloot in de Nederlandse luchtmacht. OmschrijvingHet object is symmetrisch van opzet en bestaat uit diverse blokken Duitse Muschelkalksteen van uiteenlopende grootte die een in het midden geplaatste bronzen plaquette omlijsten. Deze plaquette wordt omzoomd met een geprofileerde lijst met versneden hoeken aan de onderzijde en toont in licht haut-reliëf een vliegende adelaar die met zijn klauwen een medaillon met het portret van Henri Bakker vasthoudt. Signatuur rechtsonder '1938 A. TERMOTE'. De kalksteenblokken vormen aan de voet van het gedenkteken een breed uitwaaierende basis en sluiten de bovenzijde af met een strook die boven het belendende muurwerk uitsteekt. Teksten in reliëf: 'DE BURGERIJ / DEZER STAD AAN HAREN LUCHT- / VAARTPIONIER / 1911 / HENRI BAKKER / 1936 / EERSTE PILOOT VAN HET NEDERL. LEGER'. Op de basis is linksonder ingebeiteld: 'CO BRANDES / ARCH.' en rechtsonder 'ALBERT TERMOTE / SCULPT.'.WaarderingHet gedenkteken is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere herinnering aan de begindagen van de Nederlandse luchtmacht en de ontwikkelingen in de luchtvaart tijdens het Interbellum. Daarnaast als bijzondere uitdrukking van een sociale ontwikkeling. Het object heeft kunsthistorische waarde wegens de esthetische kwaliteiten van het ontwerp en de zorgvuldige detaillering. Het object is gaaf bewaard gebleven. Het object is vrij zeldzaam wegens het gebruik van de Duitse Muschelkalksteen en is als gedenkteken zeldzaam binnen het oeuvre van de landelijk bekende architect Brandes. |
1938 |
G. Bosch van DrakesteinHenri Bakker, 1911 1936(s.l. 1938) |
|
1983 |
Henny MolhuysenOe gotte kèk daor : Monument voor Henri BakkerBrabants Dagblad donderdag 28 april 1983 (foto) |
|
1994 |
Jack SnackersHenri BakkerEen nar in beeldenrijk Den Bosch (1994) 40 |
|
2014 |
Plaquette van Hekellaan naar Pettelaarse SchansDEN BOSCH - In tegenstelling tot het Verzetsmonument en het Joods Scholierenmonument keert het Henri Bakker-monument niet terug bij de Hekellaan in Den Bosch, waar volop wordt gewerkt aan de ondergrondse parkeergarage.
Marc Brink | Brabants Dagblad dinsdag 11 maart 2014 | 27
|
1911 |
De Bosschenaar Henri Bakker is de eerste piloot van het Nederlandse leger. Met zijn vliegtuig 'De Condor' maakte hij ook vluchten vanuit een primitief kampement dat het leger in de omgeving van de Pettelaarse Schans heeft opgericht. Voor vele Bosschenaren was de vlucht vanuit dat kamp rondom de toren van de Sint Jan de eerste kennismaking met een vliegtuig.
Kroniek van 's-Hertogenbosch
|